Emoties zijn een deel van ons mens-zijn, zonder emoties kan het lastig zijn jezelf te uiten, anderen te begrijpen of te reageren op bepaalde situaties. Maar wist je dat emoties ook een rol spelen in de museumwereld en de manier waarop je leert? In dit artikel gaan we daar verder op in en leggen we uit wat het belang van emoties is, waarom emotional design zo belangrijk is en hoe emoties je leerproces kunnen beïnvloeden. 

Emoties en ervaringen

Emoties zijn reacties op, voor jou als persoon, belangrijke gebeurtenissen. Emoties uiten zich telkens anders, het zijn reacties die ontstaan als reactie op wat wij belangrijk vinden, het gene wat we belangrijk vinden zit diep in ons fysieke lijf. Door onze emoties gaan we handelen, zorgen we dat er iets gebeurt om wat te doen of juist te voorkomen. Elke emotie zorgt ervoor dat, gebaseerd op dingen die we weten en bij de hand hebben, we op de juiste manier handelen. Of op de manier die op dat moment juist lijkt. Dit doen we aan de hand van elf verschillende modi:[1]

  • Verontrusting (je gaat op zoek naar iets om je van je angst en verontrusting af te helpen)
  • Herstel (je hebt je rust nodig om gezond te kunnen leven)
  • Afkeer (je wil voorkomen dat iets je lichaam binnendringt of je vindt iets moreel niet kunnen)
  • Angst (je wil vluchten of schuilen, alle aandacht gaat uit naar het wegkomen van datgene dat je bang maakt)
  • Woede (je voelt je bedreigt of geïntimideerd, je lichaam voelt angst maar gaat in de aanval omdat verliezen geen optie is)
  • Verdriet (je leert om te gaan met je verlies, je bent pijn gedaan of je bent teleurgesteld)
  • Schaamte (je doet iets waar je je niet goed bij voel of je valt te veel buiten een groep) 
  • Wens (je wil iets hebben of je hebt iets nodig, je doet er alles aan om datgene te krijgen)
  • Onderzoekend (je voelt je veilig genoeg om dingen te leren en te onderzoeken, je wil iets te weten komen)
  • Zorgend (je ziet angst of verdriet bij een ander en wil hem helpen, aandacht geven en troosten)
  • Ongerustheid (je weet de reden van je angst niet, je weet niet goed hoe je je voelt en hoe je moet handelen) 

Emoties zijn gelinkt aan onze acties. Deze twee dingen zijn in elkaar vervlochten, en wanneer je dat inziet kun je jezelf beter begrijpen, maar ook je medemens. Hoe we handelen wordt gebaseerd op onze emoties en onze emoties kunnen ook zijn gebaseerd op hoe we handelen. Dit kan niet los van elkaar worden gezien. Daarom is het belangrijk om in je culturele instelling rekening te houden met emoties van mensen. Deze bepalen namelijk op welke manier ze de tentoonstelling of het programma ervaren. We projecteren onze emoties op de objecten die we zien, we projecteren het op de manier waarop de objecten zijn neergezet, we projecteren het op hoe de objecten met elkaar samenhangen. Dit is voor iedereen anders, want ieder mens heeft immers zijn eigen, heel persoonlijke, emoties die significant zijn voor enkel hen. In een tentoonstelling of programma moet dus ruimte zijn voor de mensen om hun eigen emoties te ontdekken, in plaats van ze deze op te dwingen. Maar hoe doe je dat dan? Eén manier is door emotional design. 

Emotional Design

Emotional design gaat over het creëren van iets dat een positieve gebruikerservaring oproept. Wanneer je een tentoonstelling of programma ontwikkeld focus je op de behoeften van de gebruiker met jouw product [lees programmaboekje, tentoonstelling, lesprogramma etc.]. Vroeger was dit het belangrijkste aspect tijdens de ontwikkeling van een product. Deed het wat het moest doen? Doet het dat op de meest gemakkelijke en efficiënte manier voor de gebruiker? Was het beiden een check, dan was het een geslaagd product! Vaak werd daarbij vergeten te kijken naar tevredenheid van de gebruikers. Voelden zij zich goed toen ze de tentoonstelling bekeken, werden ze er blij van? Tegenwoordig is dit laatste punt soms belangrijker dan de eerste twee. Het gaat erom dat de bezoeker blij wordt van datgene wat hij ziet, leest of doet. Die emoties zijn belangrijk, zowel voor de gebruiker als de culturele instelling. Want als een bezoeker zich niet goed voelt bij jouw product zal hij niet terugkomen en de tentoonstelling niet aanbevelen aan vrienden.[2]

Er zijn drie verschillende fases van cognitieve reacties waarmee je rekening moet houden bij het ontwikkelen van je product: visceral, behavioral en reflective. Deze reacties komen voort uit de emoties die mensen hebben bij jouw product. Dat begint bij de eerste indruk (visceral), vormt zich tijdens het gebruik van het product (behavioral) en wordt vervolgens geëvalueerd (reflective). Wanneer mensen positief zijn zullen ze het blijven gebruiken en delen met anderen. Als iemand een positieve ervaring heeft bij het lezen van bijvoorbeeld jouw programmaboekje is hij nieuwsgierig (naar meer). Wanneer je een goede emotional design toepast in jouw product is de kans dat het succesvol is een stuk groter.

Goede manieren om mensen een positief gevoel te geven bij bijvoorbeeld jouw tentoonstelling zijn: 

  • Maak je product persoonlijk (laat mensen zich identificeren met iemand, maak het herkenbaar, laat het bij jouw organisatie passen)
  • Maak gebruik van storytelling (vertel wat je wil vertellen aan de hand van een karakter, geef het een gezicht, dit zorgt ervoor dat mensen zich beter kunnen inleven, maar ook sterkere emoties hebben)
  • Besteed aandacht aan details (deze blijven mensen vaak lang bij, bewust of onbewust)[3]

Emoties en leren

Sommige emoties kunnen het leerproces belemmeren. Verschillende emoties zijn te plaatsen onder de categorie ‘vechten of vluchten’, zoals verdriet, afkeer, woede en angst. Een mens wil niet in aanraking komen met deze emoties en zullen daardoor niet willen erkennen dat ze deze ervaren. Deze ‘vecht of vlucht’ emoties nemen hierdoor controle over de mens. Het leren kan hierdoor belemmerd worden. Wanneer je met negatieve emoties begint aan het leren sta je in eerste instantie al minder open voor dingen en zal je ze minder makkelijk opnemen omdat de angst om te falen groot is bij deze negatieve emoties. Je zal hierdoor sneller onder het leren uit proberen te komen en je ervoor afsluiten. Bijvoorbeeld als iemand zo vaak een rekensom niet begrijpt dat hij uiteindelijk een afkeer krijgt voor alles dat met cijfers te maken heeft. Deze emotie heeft de controle over hem, waardoor het leerproces belemmerd wordt. 

Het is daarom van belang dat emoties uitgebalanceerd kunnen worden zodat je je niet verzet tegen het leren en niet enkel negatieve emoties, maar voornamelijk positieve emoties ervaart. Positieve emoties tijdens het leren zijn bijvoorbeeld interesse, angst en opwinding.[4] Deze zorgen ervoor dat wanneer je iets niet weet je dit wil gaan uitzoeken, en ondersteunen het leerproces. Dit is ook van belang in je culturele instelling, waar je ook mensen iets wil bijbrengen. Soms werkt het shock-effect erg goed, maar mensen moeten niet ondergedompeld worden in ‘vecht of vlucht’ emoties. Daardoor zal hun vermogen om dingen op te nemen en over na te denken minder worden. 

Belangrijkste lessen

Dus, om kort samen te vatten zijn er een aantal dingen die je moet onthouden over emoties en hoe ze mee- of tegenwerken bij het leren of het ervaren van jouw product. 

  • Zie emoties en ons handelen als één, deze zijn aan elkaar gelinkt en op elkaar gebaseerd, geef mensen de ruimte om (in je product) hun eigen emoties te ontdekken, dwing deze niet op
  • Zorg voor een goed emotional design door bijvoorbeeld je product persoonlijk te maken, gebruik te maken van storytelling en aandacht te besteden aan details
  • Onthoud dat emoties het leren kunnen tegenwerken, maar ook kunnen ondersteunen. Zorg ervoor dat emoties uitgebalanceerd kunnen worden en iemand niet enkel negatieve emoties ervaart, maar (voornamelijk) ook positieve. 

Tekst: Caitlin Andriessen – Vormgeving: Cato Kuipers

[1] G. Claxton, Intelligence in the Flesh : Why Bodies Are Smarter Than Thought (Yale University Press, 2015), 106, Hoofdstuk 6 guy-claxton_intelligence-in-the-flesh_emotions-and-feelings.pdf.

[2] Interaction Design Foundation, “Emotional Design” (versie onbekend), https://www.interaction-design.org/literature/topics/emotional- design.

[3] Interaction Design Foundation, “Emotional Design” (versie onbekend), https://www.interaction-design.org/literature/topics/emotional- design.

[4] Claxton, Guy, Wise Up – Learning to live the Learning Life. (Network Educational Press. 2001), 40.