Wat toets je wanneer en hoe?
Het blijft spannend: het eindexamen Nederlands.
Doorlopende leerlijn Taal
De belangrijkste vraag voor het ontwikkelen van toetsen voor het schoolvak Nederlands is natuurlijk: welke kennis moeten leerlingen dan eigenlijk hebben, om het schoolvak Nederlands op een bepaald niveau af te ronden? Dat is best een lastige vraag!
Het curriculum voor het schoolvak Nederlands is in ontwikkeling. Sinds de publicatie van het Referentiekader Doorlopende Leerlijn Taal en Rekenen in 2008 (SLO) onderscheiden we vier niveaus van taalvaardigheid in het taalonderwijs in Nederland.
De stof voor de eindtoets groep 8 betreft de domeinen ‘taalverzorging’ (spelling en grammatica) en begrijpend lezen. Fictie wordt niet getoetst in de eindtoets van groep 8.
De stof voor het eindexamen Nederlands is wettelijk vastgelegd. Dit vind je in de syllabus (zeer uitgebreid, precieze stof voor dit examenjaar) en het examenprogramma (kort, wettelijk vastgesteld, al ruim tien jaar ongewijzigd).
- eind basisschool: eindtoets op niveau 1F en 1S (streefniveau, gelijk aan 2F)
- vmbo-b, vmbo-k & vmbo-g/t: eindexamen Nederlands op niveau 2F (zie syllabus en examenprogramma)
- havo: eindexamen Nederlands op niveau 3F (zie syllabus en examenprogramma)
- vwo: eindexamen Nederlands op niveau 4F (zie syllabus en examenprogramma)
iveau-indeling
In de kern baseer ik het niveau van de bordsheets dus op deze doorlopende leerlijn, waarbij ik de volgende niveau-indeling gebruik:
- klas 1 havo-vwo: 1F voor fictie/literatuur, 2F voor overige domeinen
- klas 2 havo-vwo: 2F
- klas 3 havo: 2F
- klas 3 vwo: 3F
- klas 4 en klas 5 havo: 3F
- klas 4 vwo: 3F
- klas 5 en klas 6 vwo: 4F
Aansluiting 5-havo op 5-vwo
Bijkomend voordeel van deze indeling is dat de overgang van 5-havo naar 5-vwo soepel verloopt: leerlingen die 4-vwo afgerond hebben, hebben namelijk dezelfde kennis als leerlingen die 5-havo afgerond hebben.
Centraal Schriftelijk Eindexamen havo en vwo
Het examenprogramma Nederlands voor havo en vwo beslaat zes domeinen:
- Domein A: Leesvaardigheid
- Domein B: Mondelinge vaardigheid
- Domein C: Schrijfvaardigheid
- Domein D: Argumentatieve vaardigheid
- Domein E: Literatuur
- Domein F: Oriëntatie op werk en beroep
In het eindexamen worden alleen domein A (Leesvaardigheid) en domein D (Argumentatieve vaardigheden) getoetst. Dat betekent dat de andere onderdelen van het examenprogramma in het schoolexamen getoetst moeten worden.
Handreiking schoolexamen
De SLO heeft een handreiking voor het schoolexamen Nederlands ontwikkeld, waarin suggesties worden gedaan voor de verdeling van de toetsen over de verschillende schoolexamenonderdelen.
Mijn voorstel voor opbouw van het PTO (onderbouw) en PTA (examen)
Zelf heb ik op basis van de doorlopende leerling taal, de syllabi en de opzet van de SLO voor het schoolexamen een PTO en PTA vormgegeven waarin de toegenomen aandacht voor taalkunde in de voorgestelde herziening van de eindtermen alvast een plek heeft gekregen.
Mijn voorbeeldbeoordelingen
Natuurlijk kan ik niet de schriftelijke toetsen die ik afneem online delen, maar ik kan wel de denkrichting die ik hierbij gebruik laten zien. Ik maak veel gebruik van enkele eenvoudige beoordelingsmodellen voor schrijfvaardigheid en presenteren. Deze formulieren zijn gebaseerd op de in de Die zijn daarom online ook goed te delen.
Colofon
SLO, Examenblad.nl.
